Leren op afstand

Afstandsonderwijs… We grijpen het tegenwoordig als reddingsvest. 

Maar is afstandsonderwijs voldoende? Voordat we deze vraag beantwoorden, moeten we eens kijken naar wat onderwijs of leren is…

Wat is leren? Wat is onderwijs?

Leren.. We beginnen te leren vanaf het moment dat we geboren zijn. Er is geen school of leraar. Er is alleen de omgeving waarin we leven. We leren door te observeren.

Dan begint het onderwijs. De omgeving en de inhoud worden voorbereid door planning. We leren weer, maar we leren wat we moeten leren…

Een ander belangrijk aspect van het schoolonderwijs is de sociale omgeving. Tijdens de kindertijd was hij beperkt tot het gezin. Maar de studenten op school ontmoeten de samenleving zelf. Samen leven is realistisch omdat ze er in hun leven mee zullen leven.

Ze leren er niet alleen bij de leraar of de lerares. De les geven is geen informatieoverdracht zoals bijvoorbeeld via televisie. De onderwijzers behandelen er individuen afzonderlijk. En er is op dat moment de begeleiding die leren makkelijker maakt.

Afstandsonderwijs is niet erg gebruikelijk in België. Maar het wordt al eeuwen in de wereld gebruikt.

Er wordt schriftelijke of virtuele correspondentie gebruikt om te leren. Deze manier heeft historisch gezien de studenten geholpen die geografisch te ver weg wonen van de scholen. Het afstandsonderwijs helpt ook studenten die vanwege hun werk of om andere redenen geen lessen kunnen volgen overdag.

Het vroegste afstandsonderwijs begon eind 1700 in Europa. Het werd correspondentieonderwijs genoemd. In deze cursussen was er geen directe interactie, zoals persoonlijke ontmoetingen of instructies.

Aan het eind van de 19e eeuw was er in de Verenigde Staten begonnen met systematisch correspondentieonderwijs.

In de 20e eeuw waren er veel technologische ontwikkelingen. Scholen begonnen afstandsonderwijs aan te bieden via zowel radio als televisie. Het was een grote verschuiving in afstandsonderwijs met toegang tot de leraar hoewel het eenrichtingsverkeer was. In zekere zin was het onderwijs niet meer alleen voor de rijken. De meeste gezinnen zouden het ook kunnen hebben.

Vandaag vertrouwen we opnieuw op de democratische voordelen van afstandsonderwijs. Omdat het corona virus er niet om geeft wie rijk of arm is. En er zijn nu meer mogelijkheden via internet en interactieve tools.

Hoe kunnen de verschillende aspecten van leren aan bod  komen in afstandsonderwijs? Wat zijn de uitdagingen en mogelijke acties? Ik zou me hier willen richten op volwassenenonderwijs omdat de pedagogische omstandigheden van basisonderwijs anders zijn.

Als we kijken naar het  onderzoek over het afstandonderwijs, zijn de aandachtspunten als volgt (*):

1. Leerlingen ondergaan afgelegen ligging en gebrek aan interactie of relatie: een  systemischse aanpak is nodig om de motivatie hoog te houden en om tijdsbeheer te versterken.

2. Wat verduidelijkingen, uitleg en interpretaties betreft zijn de afstandonderwijs methoden mogelijk minder effectief: persoonlijke ondersteuning van instructeurs is nodig.

3. De communicatieve vaardigheden van de leerlingen zijn mogelijk niet voldoende: er is verbetering van hun vaardigheden  nodig om hun kennis aan anderen over te dragen.

4. Technologische vaardigheden om met leermiddelen te studeren (zoals Microsoft tools, speciale software enzovoort): er zijn gebruiksvriendelijke programma’s en oriëntatie nodig.

5. Beoordelingen van de tests zijn mogelijk niet betrouwbaar: activiteiten zoals plagiaat en bedrog moeten gecontroleerd worden.

6. Socialisatie van leerlingen, wederzijds leren en motivatie: er is gelegenheid nodig om met anderen samen te werken.

7. In sommige gebieden zoals medische wetenschap en in opleidingen waar technische vaardigheden centraal staan: er is een combinatie met de praktijk nodig.

8. Congestie van de website vanwege intensief gebruik: er zijn mogelijk capaciteitsverhoging en investeringen nodig.

Kunnen we op afstand de beste leeromgeving creëren? Hoe dicht moet onderwijs zijn of hoe ver? In het tijdperk van digitale communicatie gaat het niet alleen om het overdragen van kennis. Het gaat over hoe we omgaan met de sociale en individuele aspecten. Daarom zijn menselijke factor en interactie nog steeds de sleutel en moeten ze goed worden geïntegreerd.

*Ref: The role of e-learning, advantages and disadvantages of its adoption in higher education.V. Arkorful and N. Abaidoo, International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, January 2015 Volume 12 Number 1